جاران هەركەسێك لە سیاسەتدا زیرەك بوایە، دەیانووت: هێندە زیرەكە دەڵێیت ئینگلیزە. لە سەردەمانی پێشوودا ئینگلیز نموونەی كەسانی سیاسیی و زیرەك و لێهاتووبون. پێدەچێت ئەوەش پەیوەندی بەوەوە هەبێت، كە ئەوان ماوەیەكی زۆر زلهێزی جیهان بوون و بەشێكی تەواوی بڕیارە سیاسییەكانی جیهان بە بێ رەزامەندی ئینگلیز سەرینە دەگرت و زانیاریی زۆریان لەبارەی رەوشی جیهانەوە هەبوو. لێ پاش نەمانی هێزە جیهانییەكەیان و بەتایبەتی لەم چەند ساڵەی پێشوودا، وردە وردە خەریكە ئیگلیزەكان ئەو ئیماجەی پێشوویان دەدۆڕێنن. ماوەی چەندین ساڵە تەواوی ئەوروپا و جیهانیش بە پرسی " بریكسیت" واتە دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپاوە سەرقاڵ بووە. پێش چەند ساڵێك بەریتانییەكان لە راپرسییەكدا دەنگیان بە دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا دا، ئەمەش شتێكی ئاساییە و مافێكی دەستووریی و یاسایی هەموو كۆمەڵگەیەكی دیموكرات و ئازادە. لێ كێشەكە لەوەدایە لەوكاتەوە هەتاوەكو ئەمڕۆش، بەریتانییەكان بەتایبەتی ئینگلیزەكان چونكە ئەوان زیاتر دەنگیان بەدەرچوونی بەریتانیا دا و سكۆتلەندییەكان داوای مانەوەیان دەكرد، لەو ساتەوە خۆشیان نازانن چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم مەسەلەیە و دەرهاویشتەكانی بكەن. وا بۆ سێ ساڵ دەچێت چ لە ناو بەریتانیا و چ لە دەرەوەی، بەتایبەتی لە ئەوروپا گەورەترین نیقاش و مشتومڕی گەورەی سیاسی و فكریی لە بارەی ئەم مەسەلەیە كراوە. دەیڤید كامیرۆن كە عەرابی مەسەلەی راپرسییەكە بوو، پاشئەوەی زانی چ كەتنێكی كردووەو شكستی هێنا، وازی لە پۆستەكەی هێنا و كێشەكەی بۆ پارتەكەی بەجێهێشت. وا نزیكەی دوو ساڵێكیش دەبێت تیریزا مای سەرۆك وەزیران ، خەریكی دانوستان و دیالۆگە لەگەڵ سەرانی یەكێتی ئەوروپا، پاش ماوەیەكی زۆر ئینجا لەسەر چۆنێتی دەرچوونی بەریتانیا رێكەوتنێكیان مۆركردووە، بەڵام پەرلەمانی بەریتانیا ئەو رێكەوتنەشی رەتكردەوە. لەكاتێكدا بەریتانییەكان دەنگیان دا بە دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا ئەوەش بەهۆی بونی ترس لە تەوژمی كۆچەران و بێگانەكان، هەروەها ترس لە هەژموونی ئەڵمانەكان، بەڵام دواجار بۆیان دەركەوەت كە دەرچوونیان لە یەكێتی ئەوروپا لەچەند لایەكەوە زەرەریان پێدەگەیەنێت. هەندێكیش پێیان وایە گەر رێژەی دەنگدان بە بەڵێ یان نەخێر زۆر بوایە، ئەم نیقاشە گەورەیە دروست نەدەبوو، چونكە بە جیاوازییەكی زۆر كەم، زۆرینەی راپرسییەكەی 2016 دیاریكرا. لەلایەكی ترەوە ئەوەی لە چەند رۆژی رابردودا روویدا بەریتانیا رووبەروی كۆمەڵێك پرسیاری جددی دەكاتەوە: ئایا دووبارە راپرسی دەكەنەوە، یان هەڵبژاردنی پێشوەخت، یان دەرچوون بە بێ رێككەوتن. هەموو ئەمانەش بژاردەی قوورسن. گەر دووبارە راپرسی بكەنەوە هەر سوودی نییە، چونكە گەر ئەمجارە زۆرینە بە بەڵێ بۆ مانەوە دەنگ بددەن، ئەوكاتە ئەوانەی دژن، دووبارە رێگری دەخەنە بەردەم پرۆسەكە. گەر هەڵبژاردنیش بكرێتەوە، كە ئەمەش وەكو راپرسییەكەی لێدێت، هیچ سوودی نییە، چونكە هەر حكومەتێك بێت، ئەوا لایەنی ئۆپۆزسیۆن دەتوانێت هەمان سیاسەتی پارتی كرێكاران و نەیارانی تیریزا مای بگرێتە بەر و شكست بە حكومەتە نوێیەكە بێنێت. ئەو هەڵوێستەی پەرلەمانی بەریتانیا تەواوی ئەوروپای تووشی شڵەژان كرد و هەرئەمەش وایكرد كە سەرانی ئەوروپا هۆشداری لە دروستبوونی ئاژاوە بددەن، ژان كلۆد سەرۆكی كۆمسیۆنی ئەوروپا لە تویتێكیدا رایگەیاند: داوا لە بەریتانیا دەكەین بەزووترین كات ، هەڵوێستی خۆی رابگەیەنێت و پێمان بڵێت بە نیازی چین. دەشڵێت: ئەو رێككەوتنە تاكە رێگایە بۆ دەرچوونێكی رێكوپێك بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپا. ئەم كێشەیە رووبەروی كۆمەڵێك پرسیاری جددیی و گرنگمان دەكاتەوە: ئایا چیتر راپرسی وەكو جاران گرنگی ماوە؟ ئایا سیستەمی دیموكراسی دەتوانێت كێشە قوورس و ئاڵۆزەكان چارەسەر بكات ؟ ئایا ئەوەی عەرەب پێی دەڵێن" حوكمی رەشید" دەتوانێت جێگەی سیستەمی دیموكراسی بگرێتەوە؟ هەروەها ئایا ئەوەی پێیدەڵێن رای گشتی، تاچەندە دەتوانێت پرسە گەورە و ئاڵۆزەكان چارەسەر بكات؟ دەكرێت بپرسین ئایا هەموو بڕیارێكی دیموكراسیانە راست و دروستن؟ ئایا كی بەرپرسە لە دروستبوونی رای گشتی ؟ چۆنیش دەبێت لەمەولا مامەڵە لەگەڵ رای گشتی بكەین. ؟ گەر ئەمە وەزعی بەریتانیا بێت كە سیستەمی دیموكراسی ماوەی سەدان ساڵە تێیدا جێگیرە و هاوڵاتیانیشی هۆشیارییەكی سیاسیی گەورەیان هەیە، ئاخۆ وەزعی وڵاتانی گێتی سێهەم دەبێت چۆن بێت؟! هەموو چاویێرانی سیاسیی جیهان لەو باوەڕەدان، لە ئێستادا بەریتانییەكان لەناو گێژاوێكی قووڵ دا دەژین، ئەمەش وایكردووە كە سەر لەخۆیان و جیهانیش بشێوێنن، چونكە هەتاوەكو ئێستا نەیانتوانیوە بەیەكجارەكی خۆیان بەلایەكدا راست بكەنەوەو پەیامی خۆیان بەروونی بەجیهان بگەیەنن.