هیچ كات كێشەی كەركوك پۆست و دابەشكاریی پنتە كارگێڕییەكان نەبووە، بەڵكو پۆست و كورسییەكان لەمپەر و كێشەی گەورەی كارگێڕیی بوون بۆ كەركوك و كەركوكیەكان، تا ئەم ساتەوەختە فاشیزمی عیراقی و سێبەرەكانی ناسیۆنالیزمی عەرەبی و توركیش، كاریان بۆ كاڵكردنەوەی بەهاو سیمبولە نەتەوەییەكان كردووە، ویستویانە قوڵایی و ستراتیژیەتی فیكریی و زیهنیەتی كوردبون بە شتی لاوەكی بسڕنەوە، چونكە ئەوەیان زانیوە و گریمانەكراو نەبووە لایان كە پۆست بەخشینەوە بە كورد لەم شارە بە پارێزگاریشەوە وەك سەرۆكی یەكەی كارگێڕیی، ناتوانێت ئازار و قەیرانی سەختی كەركوك كەم بكاتەوە و بیكاتە شارێكی ئارام و ئاوەدان و وەك ناسنامە و رەمزی ستەمكاریی و بەرگریی و دەموچاوی شۆڕش و بەرخودانەكانی گەلی كورد بیناسێنێت، دەیان و سەدان پۆستمان هەبووە لەو كەركوكە، كەچی لە پەناو پەسارەوە نەوت و سامانەكەیان بردووە، دیموگرافیا و جوگرافیا و كەلتور و زمانەكەیان ئەتك كردووە، مێژووەكەیان گۆڕیوە و ئیرادەیەك نەبووە بەربگرێت لەم سیاسەتە چەوتانە.
كێشەی كەركوك بە یاسا و مادەی دەستورییش چارەسەر ناكرێت ئەگەر ئیرادە ‌و یەكگرتوویی و ئەجێندای سیاسی و كۆدەنگی كوردی لەسەر نەبێت، دەیان یاسا و بڕگەی دەستوریی پێشێلكراوە لە رابردوودا، كورد و پۆستەكانی كورد چیان كرد و چەند ناڕەزایەتی و عیسیانی مەدەنیان دروستكرد؟ لە مادەی 57 ی ئەنجومەنی حوكم و ئیدارەدانی دەوڵەت بۆ قۆناغی ئینتیقالی پۆڵ بریمەر و سەردەمی ئیبراهیم جەعفەری و مادەی 140 ی دەستوریی ساڵی 2005 و سەردەمی مالیكی، تا مێژووی داگیركاری نوێ و سەروەختی ریفراندۆم، هیچ یەك لەمانە نەتوانرا لەكاتی خۆیدا لەدادگای فیدراڵی و ئەنجومەنی نوێنەران بكرێنە پرسێكی یاسایی و سیاسی و جوڵاندنی بۆ بكەین، یانی تاكەی ئەو ناوچانە بە هەڵواسراوی دەمێننەوە و ناخرێنەوە سەر هەرێمی كوردستان و وەك كێشەلەسەر ناوی دەبرێت؟ لەكاتێكدا عەرەبەكان خۆیان دەیان كەیس و كێشەی خۆیان جوڵاندووە بەباشترین شێوە، كەواتە شەڕی پۆستی پارێزگارێك بۆ كەركوك شەڕێكی بەتاڵەو مایەی ئەوە نییە دۆخێكی نەخوازراو و ناجێگیری بۆ دروست بكرێت، هێشتا كەركوك شۆكی داگیركاری و هەیمەنەی حەشدی شەعبی و غەزوی 16ی ئۆكتۆبەر بەری نەداوە ‌و وەك كابوس گرتویەتی، كەركوك پێویستی بە ئارامی و پۆشتەكردنەوەو ئاوەدانی و دروستكردن و داپۆشینی كەم و كورتیەكانی هەیە نەك دۆشینی سەروەت و سامانەكەی، مەپرسن كێ دەبێتە پارێزگاری كەركوك، بپرسن ئەو كاراكتەر و كورسیە چی بۆ كەركوك دەكات و ئایا دەتوانێت لەو عوزلە سیاسی و پاشاگەردانی و بەهەدەردانە رزگاری بكات، ئایا دەتوانێت نەزعەی فاشیزم و ناسیۆنالیزمی تاریك رابگرێت، كاركردن بۆ كەركوك بە چەمك و زیهنیەتی بیزنس و دۆشین و دروشمبازی و عەنتەریات هەڵەیەكی كوشندەیە، دەبێت ئەو زیهنیەتە بگۆڕین و ئەوەی دەبێتە پارێزگار ملكەچ بكرێت بەپێی ئەجێندایەكی نیشتمانی كاربكات و لەو پرەنسیپانە لانەدات، ئەوەش كار بۆ راستكردنەوەی باری لاری كەركوكییەكان دەكات پارێزگار نییە، بەڵكو پلان و ئەجێندا و ئیرادەیەكی دەستەجەمعییە و پاراستنی شكۆی كەركوكە جارێكی تر بەدەستی شۆڤێنیەتی عەرەبی و مەزهەبی و میلیشای نوێ لە ناوچەكە، كە هیچی لە پرۆسەكانی ئەنفال كەمتر نییە.
لە راستیدا ئەوەی دەبێتە پارێزگاری كەركوك پێویستە ئەوە بزانێت ئایا دەتوانێت باری لاسەنگی كەركوك و كەركوكییەكان راست بكاتەوەو كەركوك بكاتەوە بە یەك پاكێج و گوێ بۆ نەغمە حزبیەكان نەگرێت و بە فیعلی كەیسی كەركوك پێشبخات، یان بۆچی ناتوانن وابكەن پارێزگاری نوێ مولزەم بكرێت بەوەی تا دووساڵ گرفتە ئیداری و یاسایی و دەستوریەكانی ئەم شارە چارەسەر بكات، ئەگەر نەیتوانی پێویستە دەستلەكاربكێشێتەوە بۆ كەسێكی تر، ئەوەی ناتوانێت ئەم ریسكە بكات باشترە چاو نەبڕێتە پارێزگارێك كە ململانێی حزبی پێ ئیدارە بدات.
پاشان بۆچی كورد ناتوانێت لەدەرەوەی پیاوە سیاسی و حزبیەكان كەسێكی تەكنۆكرات و گەنجێكی خاوەن روئیای رۆشن بخاتە ئەو مەیدانەوە، تا رزگاریشمان بێت لەو هەموو ململانێ و تەكەتولبازیە،چونكە كێشەی نكوڵیكردن لە شوناس و گۆڕینی دیموگرافیای ناوچە كوردستانیەكانی كەركوك، هێشتا هەرەشەیەكی جددیە لەبەردەم گوتاری حوكمرانی كوردیدا، ئێستا ئەم چیرۆكە رەنگ و فۆرمی دیكەی لەخۆ گرتووە جیاواز لە فۆرمە كۆنەكانی سەردەمی بەعس، بەعسیزم راستە بەرهەمی پرۆژەیەكی نەتەوەیی و ناسیۆنالیستی بوو دژی كوردو دوا ئەڵقەی ئەم پرۆژەیە ئەنفال و كیمیابارانكردن و راگوێزانی هەزاران گوندو كۆكردنەوەیان بوو لە كەركوك و كۆمەڵگا زۆرە ملێكاندا، بەڵام ئەو فۆڕمەی ئێستا كاری پێدەكرێت بێ وێنەیە لە فاشیەت و دیسپۆتیزم، هێنانی هەزاران خێزانی عەرەب و سەپاندنیان بۆ سەرخاك و مەزراو مەئوای جوتیارانی كوردا فۆرمێكی نوێیە لە مێژووی پاكتاوی رەگەزیی بەبەرچاوی دەسەڵاتێكەوە كە بانگەشەی فیدراڵیزم و دیموكراسی و مافی مرۆڤ و پێكەوە ژیان دەكات، ئەمە تەعریبی رەگەزیی و مەزهەبیەو شیعەكان رەنگرێژی دەكەن و ئێمەش لەو تەنكاوەدا شەڕی بۆدەكەین و لە بەغداش خەریكی بەیاننامە نوسین و كۆنگرەی رۆژنامەوانی سادەین.
لەكاتێكدا هێشتا ئاسۆی چارەسەرەكان دەرنەكەوتوون و رۆژبەڕۆژ تاڵاوی شوناس و ململانێی نەتەوەی سەردەست و ژێردەست و نەزعەی تایفەگەریی و یەكتری قبوڵكردن یەكێكە لە كێشەو ئاریشە هەستیارەكانی ناوچەكەو پێویستە فشار دروست بكەین حكومەتی ئایندە بە وردی كار لەسەر ئەم كەیس و پرسە نیشتیمانی و نەتەوەییە بكات پێش ئەوەی دەوڵەتانی ناوچەكە دەستوەردانی بۆ بكەن.
ئەم كێشەیە هەمان كات بەرهەمی عەقڵیەتی فاشیزمی عیراقەو دەرخەری ئەوەیە هێشتا حوكمرانانی عیراق بەدەمامكی دیموكراسیەتەوە مومارەسەی تاریكترین و قێزەونترین سیاسەتی ئەپارتاید و رەگەزپەرستی و پاكتاوكردن ئەكەن، كێشەی كوردو كەركوك "دەوڵەت و شوناس و سەربەخۆیی و سەروەری خاكە" ئەم هاوكێشەیە بە كێ چارەسەر دەكرێت با كەركوكی تەسلیم بكەین، ناكرێت كەركوك بەو گەورەییە كورت بكرێتەوە لە پۆست و نەوت و ململانێی قەزەمی حیزبی و ئایدۆلۆژیدا.