نەوا-
قەبارەی بەفیڕۆدانی خۆراكی ساڵانە لەلایەن چێشتخانەو ماركێت و بەكارهێنەران لە چین نزیكەی 350 ملیۆن تۆن بەرهەمی كشتوكاڵیە، واتە زیاتر لە چارەكێكی بەرهەمی ساڵانە.
ئاژانسی فرانس پرێس بڵاویكردەوە، چێشتخانەكانی شاری چێنگدوی پایتەختی پارێزگای سیچوان (باشوری ڕۆژئاوای چین) كە خواردنی "فۆندۆ" شانازی چێشتخانەكەیە، ساڵانە نزیكەی 150 هەزار تۆن پاشماوە لەم شلە سوورە چەورە بەرهەم دەهێنن.
چارەسەركردنی پاشماوەی "فۆندۆ" لەگەڵ رۆنی زەردی كوالیتی پیشەسازی (AFP) دێت، كۆمپانیای ناوخۆیی "جینچانگ" ئەم شلەیە دەگرێت و جارێكی تر قازانجێكی گەورەی لێ دەكات، چونكە دوای فلتەركردنی بۆ بەكارهێنانی وەك سوتەمەنی لە كەرتی فڕۆكەوانیدا هەناردەی دەكات. 
ساڵانە نزیكەی 150 هەزار تۆن نەوتی كوالیتی پیشەسازی بەرهەم دەهێنێت، لە چەورییەكانی كۆكراوەی ئەو رۆنەی كە لە "فۆندۆ"دا بەكاردەهێنرێت، هەروەها لە زەیتی چێشتخانەكانی دیكەی شاری چێنگدو، وەك زنجیرەی مریشكی خواردنی خێرا كەی ئێف سی.

هەموو ئێوارەیەك نوێنەرانی جینچانگ بە سەدان چێشتخانە لە شاری چێنگدو گەشت دەكەن، هەر كە كڕیارەكان ڕۆیشتن، كارمەند و گارسۆنەكانی لە ڕێگەی فلتەرێكەوە شۆرباكە دەڕێژن بۆ ئەوەی ڕۆنەكە لە ئاوەكە جیابكەنەوە. بە لەبەركردنی پێشبركێی ئەستوور و دەستكێشی لاستیكیی درێژی ئەژنۆ بۆ پاراستنی خۆیان، نوێنەرانی كۆمپانیاكە دواتر ئەو دەبە پڕكراوە لەم شلەیە كۆدەكەنەوە.

ئەم شلەیە دەگوازرێتەوە بۆ كارگەی “جینچانگ” لە ناوجەرگەی شاری چێنگدو، پاشان دەڕژێتە ناو كۆگای گەورەوە پێش ئەوەی پرۆسەی پاڵاوتنی تێدا ئەنجام بدرێت بۆ ڕزگاربوون لە ئاو و پاشماوەی پیسیەكان، ئەنجامەكەی ڕۆنێكی كوالیتی پیشەسازییە و زەردی سووك بەرهەم دەهێنێت، پاشان ئەم بەرهەمە هەناردەی دەرەوە دەكرێت، كە زۆربەیان لە ئەوروپا و ئەمریكا و سەنگافورە، ئەوانیش دەیكەن بە سووتەمەنی فڕۆكەوانی بەردەوام.
شاری چێنگدوی چینی بەناوبانگە بە خواردنی فۆندۆ (AFP)
ئەم جۆرە سوتەمەنییە ڕەنگە بەشداربێت لە كەمكردنەوەی شوێنپێی كاربۆنی كەرتی فڕۆكەوانی كە لە ساڵی 2022دا لەسەدا 2ی دووەم ئۆكسیدی كاربۆنی جیهانی پەیوەست بە بەكارهێنانی وزە پێكدەهێنێت، بەپێی ئاژانسی وزەی نێودەوڵەتی.
بەڵام ئەگەر "زیادبوونی بەرفراوان لە بەرهەمهێنان"دا هەبێت، ئەوا ڕەنگە "بەشداری بكات لە كەمبوونەوەی دەردانی گازی ژەهراوی كە پێویستە لە كەرتی فڕۆكەوانیدا بۆ ئەوەی لە ساڵی 2050دا بگاتە نەهێشتنی گازی ژەهراوی".
بەپێی توێژینەوەیەك كە گۆڤاری “سروشت” لە ساڵی 2021دا بڵاویكردوەتەوە، قەبارەی بەفیڕۆدانی خۆراكی ساڵانە لەلایەن چێشتخانەو ماركێت و بەكارهێنەران لە چین نزیكەی 350 ملیۆن تۆن بەرهەمی كشتوكاڵییە، واتە زیاتر لە چارەكێكی بەرهەمی ساڵانە.

لە زبڵخانەكاندا، میسانی كە گازی گەرمخانەیە، لە شیبونەوەی پاشماوەی خۆراك خێراتر لە زۆربەی كەرەستەی دیكە دەردەچێت، بەپێی ئاژانسی پاراستنی ژینگەی ئەمریكا.
چین لەم دواییانەدا پلانێكی بۆ بەرەنگاربونەوەی دەردانی میسانی بڵاوكردەوە، دیارترینیان دامەزراندنی پڕۆژەی داهێنەرانە بۆ چارەسەركردنی پاشماوەی خۆراك، بۆ نمونە شەنگەهای كرمی (مێشی سەربازی ڕەش) بەكاردەهێنێت بۆئەوەی سود لەم پاشماوەیە وەربگرێت، لە كارگەی چارەسەركردنی لاوگانگ ژوورێكی زەبەلاح 500 ملیۆن كرمۆكەی تێدایە كە رۆژانە تا 2500 تۆن پاشماوەی خۆراك دەخۆن، لەكاتی فڕێدانی پاشماوەكانیان كرمۆكەكان مادەیەك دەردەكەن كە وەك پەین بەكاردێت، هەمان ئەم كرمۆكە كاتێك بەباشی قەڵەو دەبن، دەبنە خۆراكی ئاژەڵ لە كێڵگەكاندا.

راپۆرتی/ رێكخراوی ئایندە بۆ پاراستنی ژینگە