رابەر و رێکخستن و بەدیلی دەسەڵات.... لێرە، کە خۆپیشاندان دەکرێ، قوربانی دەدرێ، بەڵام سەردەکێشێ بۆ توندوتیژی و سەرکوتکردن و، پاشان بێ ئەنجام کۆتایی دێت! خەڵک، کاتێک قسە لە سەر هۆکاری سەرنەکەوتنی خۆپیشاندانەکان لە هەرێمی کوردستان دەکەن، دەڵێن: هۆکار ئەوەیە رابەری نیەو رێکخراو نیە. (رێک ئەمە راستە) بەڵام ئایا بۆ پرسیارێکی تریش لە خۆمان نەکەین؛ ئایا بۆ هیچ کەس ئامادە نیە شانبداتە ژێرباری رابەرایەتی خۆپیشاندەران؟ ئایا کەسایەتی کاریگەرو سەرکردەمان نیە؟ یان کەسایەتی و سەرکردە ناڕازیەکان ترسنۆکن؟ دەبێ ئازایانەو راشکاوانە گفتوگۆی حاڵی خۆمان بکەین. وەڵامەکەی من ئەمەیە: لە راستیدا لە ناو خەڵکی ناڕازیدا سەرکردەی هوشیارو ئازو چاونەترس هەیەو، دەتوانن رابەرایەتی خەڵک بکەن. بەڵام رابەرایەتی شەقام و خۆپیشاندان، پێویستی بە گرێبەستێکی ئەخلاقی هەیە لە نێوان خەڵکانی ناڕازای و رابەردا. گرێبەستەکە ئەوەیە خەڵکانی ناڕازی متمانە بە رابەر بکەن و پشتیوانی بن و بە قسەی بکەن. ئەرکی رابەریش ئەوەیە خواستەکانی خەڵکی ناڕازی لە گوتارو بەرنامەدا گەڵاڵەو رێک بخات و، رێگاو کاتی تێکۆشان دەستنیشان بکات و، تاکتیک و ئالیەتی کەمکردنەوەی قوربانیدان لەبەرچاو بگرێ. هەر کات رابەر هەستی کرد خۆپیشاندەران و خەڵکی ناڕازی پشتیوانی دەکەن و بە تەنها بە جێی ناهێڵن، ئیدی مکوڕ دەبێ لە سەر ئەرکی سەر شانی و، لە هەمان کاتدا دەسەڵات و نەیارانیش گوێی لێ دەگرن و حسابی بۆ دەکەن. رابەر توانای ئەوەی هەیە وڵات بەرەو ئاوەدانی و دادپەروەری و سەقامگیری ئاڕاستە بکات و لە ئاستی جیاجیادا بەدیلێکی راستەقینە پێشکەش دەکات و سازشی لە سەر ناکات. دەبێ رابەر توانای ئەوەی هەبێ دور لە رق و کینەو گیانی تۆڵەسەندنەوە هەڵسوکەوت لە گەڵ نەیارانی گەل بکات. دو رێگا هەیە لە بەردەم رابەر و خۆپیشاندەران. یان رێگای ناتوندوتیژی (اللاعنف) یان رێگای توندوتیژی (العنف) یەکەم: رێگای ناتوندوتیژی ئەوەیە خۆپیشاندەران و رابەر رێگای خەباتی مەدەنی دەگرنەبەر بەشێوەیەکی رێکخراو و فراوان، بەردەوام دەبن تا دەگەنە ئەنجام، لەمەدا دەبێ دەسەڵات، کە لایەنی بەرامبەرە ناچار بە گوێگرتن بکرێ. غاندی و گەلەکەی ئەم رێگایەیان گرتەبەرو سەرکەوتن. دوەم: رێگای توندوتیژی، لەم جۆرەیدا دیسان خەڵک رێگای خەباتی مەدەنی و ئاشتیانە دەگرێتە بەرو، وردە وردە ناڕەزاییەکان فراوان و رێکخراو دەکەن، بەڵام ئەو کاتەی دەسەڵات گوێ ناگرێ، ئیدی رابەرو خەڵک پێکەوە بڕیاری خەباتی توندوتیژی دەدەن. ئەم رێگایەش ماندێلاو گەلەکەی گرتیانەبەرو سەرکەوتن. ئاستی بەدەنگەوەهاتنی دەسەڵات رۆڵی گەورە دەگێڕێ لە هەڵبژاردنی رێگای توندەتیژ یان ناتوندوتیژ دا. دەسەڵاتی هەرێمی کوردستان کار لە سەر ئەوە دەکات، گومان لە سەر هەمو کەسێک دروست بکرێت، هەمو جارێ ناڕەزاییەکان پەرتەوازو بێ رابەرو بێ ئامانجبن، بۆ ئەوەی بە ئاسانی تاوانباریان بکات و سەرکوت و بێ هیوایان بکات. ئێستا پرسیار ئەوەیە ئایا ئێمە هەر لە بازنە کۆنەکەی رابردودا بخولێینەوەو پەرتەوازەو سەرگەردانبین یان پێداویستیەکانی خەباتێکی سەرکەوتو دەستەبەر بکەین؟ وڵامی رون و راشکاوی من ئەوەیە؛ بەڵێ من تەمەنای ئەوە دەکەم هەرچی زوتر کۆتایی بەم دەسەڵاتە ناپاک و زاڵم و گەندەڵە بهێنین. بۆ ئەوەش دەبێ رێکخراوبین، دەبێ رابەرمان هەبێ و پشتیوانی بین، دەبێ بەدیلێکی راستەقینەی دەسەڵاتبین، دەبێ لە قۆناغی یەکەمدا بە فراوانی و بە ئاشتی گوشار لە دەسەڵات بکەین، گەر ملی نەدا لە قۆناغی دوەمدا رێگاکەی ماندێلاش بژاردەیەکی جدی و شەرعیە. ئەو قسەیە هیچ راست نیە کە دەڵێ باوی رابەر نەماوە، ئەمە رێک قسەی دەسەڵاتە بۆ هێشتنەوەی خەڵک لە ناو بێ سەری و سەرگەردانیدا. هەمو ئاین و شۆڕش و گۆڕانکاریەکان بە پشتیوانی خەڵک و رابەرایەتی رابەرێک گەشتون بە ئامانج، ئەمە بەشێکە لە سروشتی کۆمەڵگا.