بۆ مێژوو..یەكێتی بەرپرسەكانی وریاكردەوە

مەلا بەختیار

13/11/2019

رۆخی دۆخی وەرچەرخان
ئەم دۆخە، سەبارەت بە زۆربەی كاربەدەستان و بەرپرسانی عیراق، چاوەڕوان نەكراو بوو. بۆیە بەهەر رێگایەك بوبێ‌، رەواو ناڕەوا، بە دروستی یان هەلپەرستی؛ بەهەر نرخێكیش بوبێ‌، خۆفرۆشی یان بەرتیل و گەندەڵی.. تاد. بەشێكی پەرلەمانتارو كاربەدەستان خۆیان خزاندە ناو دەسەڵاتەكانی تەشریعی و تەنفیزی. نەیاندەزانی، ناخی زۆرینەی خەڵك ئاخنراوی زوخاوەو لە ئان و ساتی تەقینەوەدایە. بەڵكو لە رۆخی وەرچەرخاندایە.
ئەم كاربەدەستانە، پەرلەمانتارو پلە پەرستانە، تەنها بەرژەوەندی خۆیان لەبەرچاو دەگرت و بەرژەوەندیش، وای چاو بەستبون، تەنانەت ئاماری هەڵبژاردن و راپرسی و ناڕەزایەتیەكانیشیان، نەدەخوێندەوە.
لێرەدا، بە ئاماژە پێكردنی هەڵوێستی وەفدی یەكێتی بۆ بەغداد، لەدوای دوا هەڵبژاردنی پەرلەمانی عیراق، دێینە سەر ساڵانەی راپرسیەكان لەسەر دۆخی عیراق و لایەنە سیاسیەكان.
وەفدی یەكێتی، (رزگار عەلی، خالید شوانی، سەعدی پیرە، سەعدون فەیلی، مەلا بەختیار) دوای هەڵبژاردنەكانی ئەم دواییەی عیراق و پێش پێكهێنانی حكومەتی ئێستا، بە سەرپەرشتی بەندە سەردانی بەغدادمان كردو چاومان بەم بەڕێزانە كەوت: 1- سەرۆك كۆمار د. فوئاد مەعسوم 2- سەرۆك وەزیران عەبادی 3- رابەڕی رەوتی سەدر سەماحەتی موقتەدا سەدر 4- سەرۆكی رێكخراوی بەدر 5- رابەری رەوتی الحیكمە، سەماحەتی عەمار حەكیم 6- عادل عەبدولمەهدی... تاد.
لەیەك بەیەكی كۆبونەوەكاندا، بەهەموو ئەو بەڕێزانەمان وت: عیراق، روبەڕوی دوو كێشەی گەورە بۆتەوە. یەكەمیان: راپەڕینی خەڵك. دووەمیشیان: فشاری ناكۆكیەكانی ئەمریكاو ئێران.
ئەم بۆچونانەمان بە وردی، وەكو وەفدی یەكێتی بۆ رونكردنەوە، پێشمان وتن، ئەمە دۆخە سیاسی و رادەی متمانەی ناو خەڵك بەهەموو لایەكتان، لە كاتێكدا شیعەكان قوڵ ناكۆكن و سوننەكانیش پەرش و بڵاون. كورد، بەو هەموو كێشەو ناكۆكیانەوە، لەئێوە باشترە. گوتیشمان باشترین بەڵگەی ناڕەزایی خەڵك بەرامبەرتان ئەوەیە كە لە 30% دانیشتوانی بەغداد، بەشداری هەڵبژاردنی كردووە. واتا: لە 70% خەڵكەكە، ناڕەزاییە لێتان.
ئەو قسانەمان بۆ هەموو لایەك كرد، بەڵام باوەڕیان نەدەكرد، واشمان هەست دەكرد پێیانوایە، قسەكانمان بۆ فشارە هەتا كورد دەستكەوتی زیاترمان بدەنێ..

سەرەتای خۆپیشاندان بەرەو راپەڕین
زۆری نەبرد، لە بەسرە، خۆپیشاندان كرا. دوای ئەوە جارێكی دیكە چوینەوە بەغداد، كە قسەكانمان بیرخستنەوە، ئەمجارە، باشتر باوەڕیان كرد. دیسان پێمان گوتنەوە، ئەمە سەرەتای راپەڕینێكی گەورەیە. بۆیە هەقوایە، زوو گەندەڵەكان بگرن و، سیستەم چاك بكەن و خەڵك رازی بكەن. هەمدیس گومانیان هەبوو راپەڕینی گەورە روبدات؛ ئەوان مەستی دابەشكردنی پۆستەكان بون. كاتێك لەسەر بەڕێز (عادل)یش رێككەوتن، ماوەیەكی زۆری خایاند، هەتا زۆربەی كابینەكەیان، پشك پشكێنە دابەشكرد. بەڵام لەسەر وەزارەتی بەرگری و ناوخۆ، زۆری خایاند، تا نیمچە رێككەوتنێكیان ئەنجامدا! خەڵكیش، تا دەهات بێكار دەبوو. رێژەی هەژاری هەڵدەكشا. بێزاری ئینزاری دەكردن، بەڵام بێباك بوون. ئەم بێباكیە هۆكارەكانی دەگەڕایەوە بۆ:
1-هەژمونگەری مەزهەبی لەسەر خەڵك. تایبەتی كە دەیان بینی لە عاشورادا ملیۆنەها شین گێڕ هەن.
2-بونی هێزی چەكدری لایەنەكان و پڕ چەك كردنیان.
3-سەركەوتنیان لەشەڕی داعش و پەرەسەندنی گیانی شەڕەنگێزی.
4- تێنەگەیشتنیان لەكاریگەریەكانی سۆسیال- میدیا و رێكخراوە مەدەنیەكان.
5-پشت بەستنیان بە ئابوری و داهاتی نەوت و مڕبونیان لە گەندەڵی.
وەلێ دەركەوت، ئەمانە بێ ئاگان لەو بێزارییەی لەناخی پڕ لەداخی نەوەی نوێ‌، جۆشی راپەڕین دەخوات. كاتێك جۆشخواردنەكە، گەیشتە تەقینەوە، ئەوسا تێگەیشتن، ئاش لەخەیاڵێك و ئاشەوان لەخەیاڵێكی ترە.
ئێستا، كە كار لەكار ترازاوە. هەڵپە هەڵپیانە، بەڵێن بدەنە راپەڕیوان. تائێستا بێهودەیەو تادێتیش، ئاراستەی راپەڕیوان، بەرەو بەدیهێنانی ستراتیژەكەیان، هەڵمەت دەبەن. ناچار، حكومەت دەستی، دەست وەشاندنی كردۆتەوە. شەهید گەیشتنە (320) و برینداریش (15) هەزاری تێپەڕاند.

بێبەری لە كوشتنی زیرەكانە!!
پەیتا پەیتا، لوتكەكانی دەسەڵات زیرەكانە بێ‌ بەری خۆیان لەو كوشتارگەیە دەردەبڕن. بەبێ ئەوەی یەك كەسیان لە بكوژەكان گرتبێ‌... یان كەسیان، هێندە جوامێر بێ، لەیەك پۆستیش واز بهێنێ. گەورەو بچوكیان، خزاونەتە ناو ئۆفیسەكانیان و چاوەڕوانی ئەوەن، بەم كوشتارگەیە، بەڵكو راپەڕینەكە دابمركێتەوە. بەڵام بێبەری لە پاڵ كوشتنی زیرەكانە هەڵدێری بەدواوەیە!!
دەپرسم: ئەگەر، ئەم روداوەی عیراقی عەرەبی، لە وڵاتێكی دیموكراتی رۆژئاوا رویدابا، ئاخۆ چەند كاربەدەستی گەورە دەستیان لەكار دەكێشایەوە؟ چەند وەزیر و فەرماندەش دەدرانە دادگا؟ با دوور نەڕۆین، سەرۆك وەزیرانی لوبنان (سەعد حەریری) چەند سەربەرزانە كشایەوەو چەندیش رێزی خۆی زیاد كردو چۆنیش ئۆباڵی خوێنی یەك كەسیشی نەكەوتە ئەستۆ.
وەكو چاودێرێكی شارەزا، نەك وەكو بەرپرسێك، هەرچەند دۆخەكە ژێرو ژور دەكەم، دەگەمە ئەو باوەڕەی كە:
ئەگەر راپەڕینەكە بەردەوام بێت و كوشتارەكە تەشەنە بسەنێ‌، ئەوكات، بە دڵنیاییەوە مەرجەعیەتی باڵای شیعە لێبڕاوتر دێتە دەنگ. كە هاتیشە دەنگ، بێگومان راپەڕینەكە فراوانتر دەبێ. لەم حاڵەتەشدا، دەسەڵاتەكان دەكەونە بەردەم دوڕیانێك:
-یان دەبێ وازبهێنن..
-یاخود، دەیان هەزار كەس بكوژن. (بەڵكو زیاتریش!!).
دوریش نیە، ئەم سیاسەتەی ئێستا، كە دەتوانین ناوی بنێین: كوشتنی زیرەكانە. لە كاتێكدا راپەڕینیش ئاوها بەردەوام بێ، رەنگە لەعیراقدا سیناریۆی سوریا، بۆ كوشتارگای عیراقی، دوبارە بكرێتەوە. سیناریۆیەكی تراژیدیە. عیراقی عەرەبیش، بەناوبانگە بە كوشتاری ناوخۆیی!
ئەم وڵاتە، لە (98) ساڵەی دامەزراندنیا (44) حكومەتی تیا پێك هێنراوە.كەچی هەموو حكومەتێكی بە تراژیدیا ڕوخێنراوە. یان تراژیدیای كوشتن، یاخود تراژیدیای نابوت كردن!

ساڵنامەی نائومێدی
لە كۆتاییدا، بەگرنگی دەزانم، ساڵنامەی رێژەی هەڵبەزو دابەزی رای گشتی، سەبارەت بە هێزە سیاسیەكان، بەژمارە بخەمەڕوو، هەتا بزانرێ‌، سەركردەو هێزە سیاسیەكان، چەند بێباكبوون لە ویژدان و ناخی خەڵك. چۆنیش بێ‌ منەت، بون لە ساڵنامەی نا ئومێدی جەماوەر.
كۆمپانیای سەربەخۆی توێژینەوەی عیراق، لەسەر هەستی خەڵك، راپرسی كردووەو ئەمەش ئەنجامەكەیەتی:
-ساڵی 2012، لە (58%) شیعە پێیان وابووە، حكومەت گوزەرانیان چاك دەكا.
-ساڵی 2018، ئەو رێژەیە بۆ (40%) دابەزیووە.
-ساڵی 2014، راپرسیەكان دەریدەخەن كە بەپلەی یەكەم ئاساییش و ژێرخان و بێكاری، خەمی خەڵك بووە؛ هەمان ساڵ لە (72%) شیعە باری ئاساییشیان لا گرنگ بووە، بەڵام ساڵی 2019، راپرسیەكان سەراپا گۆڕادراوەو خەڵك، بەزۆری گەندەڵی بێزاری كردووە.
لەبەر قەیران و ئاستەنگەكان ساڵی 2014 لە (86%) شیعەی عیراق پشتیوانی ئێرانیان كردووە، رێژەكە لە 2019 بۆ (41%) دابەزیوە. واتا لە نیوە كەمتریش!!
بێگومان، رووداوەكانی ئێستاو كوشتارەكان، لە ناوەندەكانی شیعەدا، بێزاری زۆر بەرزتر كردۆتەوەو ئەم برینە قوڵانە، لەڕووی مەزهەبی و سیاسیی و كۆمەڵایەتیەوە، هاوكێشەكان تێكڕا، بە ئاراستەی مەدەنی و دیموكراسی دەگۆڕێ‌.
رووداوەكانی دۆخی ئێستای عیراق، تەواوی دەمامكەكانی دڕی، ئایدیۆلۆژیەتی و سایكۆلۆژیەتی خەڵكیش دەگۆڕێ‌؛ شەقامێكی سیاسی نوێی لەناو رای گشتی دا، خروشاندا. زەرەرمەندی یەكەم، حزبە سیاسیەكان و دەسەڵاتدارانە. هەرگیز، لە هەڵبژاردنەكانی ئایندەی عیراقی عەرەبیدا (تاڕادەیەك لەكوردستانیشدا) حزبە سیاسیەكان، چیكە پێگەی سیاسییان وەكو رابوردوو نامێنێ‌، نە حزبی مەزهەبگەرایی و نە نیشتمانی نە رابوردوی خەباتیان و نە دروشم و دنەی سیاسی، كاریگەری جارانی لەسەر رای گشتی نامێنێ‌. ئەمەش، كوتومت، كاریگەریەكانی جیهانگیری و سۆسیال-میدیا بەرهەمیهێناوە. بەتایبەتی ئەگەر، رێگەی گزی و فزی لە هەڵبژاردنەكاندا ببەسترێ‌! نەوەی سۆسیال –میدیاش، تەمەنێكی زۆریان بە بەرەوە ماوە، دیارە لە دەهەی ئایندەدا، كاریگەری سۆسیل-میدیا و گۆڕانكارییە كۆمەڵایەتیەكان و هاوكێشە سیاسیەكان، دەیان بەرامبەر پتر لە ئێستا، گەشە دەكەن. هەروەكو چۆن، سیاسەتمەدارە كلاسیەكیەكان رووداوەكانی ئێستایان پێشبینی نەدەكرد، بە دڵنیاییەوە، ناشتوانن پێشبینی روداوەكانی لەمەو دوای خیراتری شۆڕشی پەیوەندیەكان و كاریگەری سۆسیال-میدیا بكەن، چونكە، ئەم سیاسییە كلاسیكیانە، چەقیان بەستووە؛ بەدڵنیاییەوە گەندەڵكاران و تاوانباراكانی ئەم روداوانەی ئێستاش، وەكو بەرزەكی بانان بۆی دەرناچن. چ ئەوانەی تاوانیان كردوەو چ ئەوانەی بەرامبەر تاوانەكان بێدەنگ بوون!!

بۆ ئامارو سەرژمێرەكانی بڕواننە:
الانصات المركزی 11/11/2019، ژمارە (7235) ل:10، (رؤي استطلاعية حول ثورة الشيعة في العراق).

شەپۆلەکانی نەوا

Copyright © 2017 - Radio Nawa. Designed and Developed by Avesta Group