نەوا-
ئایا دەزانی شێرەكانی رۆژئاوای ئەفریقا لە لیستی مەترسی لەناوچوندان، دوای ئەوەی پێشتر ژمارەیان بە دەیان هەزار مەزەندە دەكرا، ئەمڕۆ بەهۆی گۆڕینی شوێنی نیشتەجێبونی سەرەتایی خۆیان بۆ زەوییە كشتوكاڵییەكان، هەروەها بەهۆی فراوانبونی نیشتەجێبونی مرۆڤەكان و كاریگەرییەكانی گۆڕانی كەشوهەوا، روبەڕوی مەترسی لەناوچون دەبنەوە.
ئەم زانیاریانە لەگەڵ هاوڕێكانتدا بەشی بكەو بەشداری بكە لە هۆشیاركردنەوەی خەڵك سەبارەت بەو مەترسیانەی كە روبەڕوی ئەم ئاژەڵە دەبێتەوە كە سەر بە خێزانی پشیلەیە.
سێ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر شێر لە سەرانسەری ئەفریقاو كیشوەری ئۆراسیا دۆزرایەوە. بەڵام ئەمڕۆ سەردەمی سەهۆڵبەندی جیاوازو گۆڕانكاری لە ژینگەی سروشتیدا بەو مانایەیە كە مەودای سەهۆڵبەندانیان بە شێوەیەكی سەرەكی بۆ ئەفریقاو بەشە هەڵبژێردراوەكانی ئاسیا كەمیكردوە، بۆیە رۆژی جیهانی شێر سێ ئامانجی هەیە.
یەكەمیان، هۆشیاركردنەوەی خەڵكە لە دۆخی نالەباری شێرو ئەو كێشانەی كە روبەڕوی جۆرەكانی دەبنەوە لە كێودا. دوەمیان، دۆزینەوەی رێگاكانی پاراستنی ژینگەی سروشتی پشیلە گەورەكانە، وەك دروستكردنی پاركی نەتەوەیی زیاتر و كەمكردنەوەی ئەو شوێنانەی كە خەڵك دەتوانن تێیدا نیشتەجێبن.
سێیەمیان، پەروەردەكردنی ئەو كەسانەیە كە لە نزیك پشیلە كێوییەكان دەژین دەربارەی مەترسییەكان و چۆنیەتی پاراستنی خۆیان، مرۆڤ و جۆرە گەورەكانی وەك پشیلە دەتوانن بە هاوئاهەنگی پێكەوە بژین، بەڵام تەنها كاتێك تێبگەن كە چۆن ئەو كارە بكەن.
گرنگی شێرەكان: شێرەكان نێچیرن لە لوتكەی زنجیرە خۆراكییەكان، دوای ئەوەی نێچیرەكەیان گرتوە لە نێچیرەكەیان دەخۆن، بەمشێوەیە یارمەتیدەر دەبن بۆ پاراستنی هاوسەنگی ئیكۆلۆژی، هەروەها شێرەكان دانیشتوانی نێچیرەكانیان بە تەندروستی و خۆڕاگر دەهێڵنەوە، چونكە لاوازترین ئەندامانی كۆمەڵەكە دەكەنە ئامانج، ئەمەش بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ یارمەتی كۆنترۆڵكردنی نەخۆشیەكانی گروپی نێچیر دەدات.
لە ئێستادا نزیكەی 30 بۆ 100 هەزار شێر لەسەر زەوی ماونەتەوە، لە چەند دەیەی رابردودا ژمارەی شێرەكان نزیكەی نیوە كەمیكردوە، راوكردن و لەدەستدانی شوێنی نیشتەجێبونی سروشتی هۆكاری سەرەكی كەمبونەوەی ژمارەی شێرەكانن.
بەپێی ئامارەكانی یەكێتی نێودەوڵەتی بۆ پاراستنی سروشت، شێرەكان بە جۆرێكی ئارام دادەنرێن، واتە ژمارەیان دەتوانێت و پێویستە زیاتر بێت، لە ئێستادا توێژەران مەزەندە دەكەن كە لە نێوان 30 بۆ 100 هەزار شێر لەسەر هەسارەكە ماون، بەبێ دەستێوەردانی بەرچاو، ئەگەری ئەوە هەیە كە خۆیان لە لیستی جۆرە لەناوچوەكاندا ببیننەوە لەگەڵ جۆرەكانی تر كە زۆرترین مەترسی لەناوچونیان لەسەرە.
رۆڵی شێر لە ئیكۆسیستمی جیهانیدا
پێشئەوەی لە گرنگی رۆژی جیهانی شێر تێبگەین با لەوە تێبگەین كە بۆچی شێرەكان ئەوەندە گرنگن بۆ ئیكۆسیستمەكەمان و بۆچی پاراستنیان پێویستی كاتژمێرە، لە سەدەی رابردودا شێرەكان لە 80% نەماون لە مەودای مێژویی خۆیان، سەردەمانێك شێر لە سەرانسەری دارستانەكانی ئەفریقاو ئاسیاو ئەمریكای باكور و كیشوەری ئۆراسیادا دۆزرایەوە، مەودای ئێستای زیاتر سنوردارە بە ئەفریقاو بەشێك لە ئاسیا، لەئێستادا لە 27 وڵاتی ئەفریقاو 1 وڵاتی ئاسیادا دەبینرێت، لەو وڵاتانە تەنها حەوت وڵاتیان زیاتر لە هەزار شێریان هەیە، بەگوێرەی توێژینەوەكە لە ماوەی دوو دەیەی رابردودا ژمارەی شێرەكان لە 30 هەزارەوە بۆ نزیكەی 20 هەزار شێر دابەزیوە. مەترسییە سەرەكییەكانی كەمبونەوەی جۆرەكان بریتین لە زیادەڕۆیی لە ماسیگرتن، راوكردنی جام و لەدەستدانی شوێنی نیشتەجێبون.
بۆچی پاراستنی ئەسەد پێویستی كاتژمێرە؟
شێرەكان لە سەدەی رابردوودا لە 80%ی شوێنی ژیانی مێژوویی خۆیان نەماون/ لە بنەڕەتدا شێرەكان دارستانەكانی ئەفریقا و ئاسیا و ئەمریكای باكوور و كیشوەری ئۆراسیایان رازاندبوەوە، ئەمڕۆ مەودای كاركردنی بەشێوەیەكی سەرەكی سنوردارە بە ئەفریقاو هەندێك ناوچەی ئاسیا.
رێكخراوی ئایندە بۆ پاراستنی ژینگە